Peterprincipe versus Dilbertprincipe

Hoe kan je de geschiktheid van iemand voor een functie of voor een rol bepalen? En, wat doe je daarmee? Daar zit ik mee te worstelen. Het gaat niet alleen over het bedrijfsleven. Ook in de maatschappij, kan jij als een toegewezen instantie wel zeggen dat bepaalde soort mensen geen kinderen mogen krijgen, bijvoorbeeld mensen met een IQ minder dan 80? Kan jij sommige mensen niet geschikt vinden voor de ouder rol?

Het Peterprincipe in de organisatiekunde zegt dat competente mensen zullen uiteraard gepromoveerd worden op een hoger niveau, totdat ze de grens van de competentie bereikt hebben. Laurence J. Peter zegt in het Engels: “In a hierarchy every employee tends to rise to his level of incompetence”.

Het idee is heel erg simpel. Als een medewerker goed functioneert in zijn eerste functie binnen die hiërarchie, dan komt hij of zij in aanmerking tot een promotie naar een hogere functie. In zijn nieuwe functie, als de werknemer tijd en aandacht besteed aan niet nuttig werk en bijvoorbeeld blijft zijn of haar eerste taken uit te voeren of zich bezig houdt met verdedigingsmechanismes te creëren voor zijn slecht functioneren, heeft hij zijn niveau van incompetentie bereikt.

Deze kan je toepassen op het gebied van de maatschappelijke rollen. Als ik doorga met dezelfde voorbeeld, kan je wel zeggen dat een goed functionerende kind kan gepromoveerd worden naar de puberteit. En daarna naar volwassenen leven. Hij/zij kan een leuk baan vinden, een leuk partner vinden en als de jongvolwassene in deze rol goed genoeg functioneert, mag hij/zij het ouderschap in.

Aan de andere kant heb je ook de Dilbertprincipe. Hier het mechanisme naar boven werkt met de tegenovergestelde grondvormen. Als je heel erg slecht functionerende mensen hebt, kan je ze beter promoveren naar een management functie zodat ze niet zo veel schade kunnen veroorzaken aan de werkvloer. In het Nederlands kan je dit principe noemen als “wegpromoveren”. Dus, slecht functionerende puber wegpromoveren naar een tienermoeder bijvoorbeeld?